Koronavirüsle çabada aşıların bilhassa risk kümelerinde uygulanması sonrası, koruyuculuğun devamlılığı için grip aşılarında olduğu üzere nizamlı aşılamaya geçilmesi gündemde.
Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) Avrupa Bölgesi Bağışıklama Müracaat Uzman Kümesi’nin 2016’dan beri tek Türk üyesi olarak vazife yapan Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sıhhati Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Işık Baran Aksakal, koronavirüse karşı tam doz aşılanma ve hatırlatma dozlarının neden gerekli olduğuna ait açıklamalar yaptı.
YALNIZCA KIZAMIKÇIK ÜZERE HASTALIKLARA KARŞI TEK DOZ KÂFİ
Yalnızca kızamıkçık üzere birtakım hastalıklarda tek doz aşılanmanın hastalığa karşı ömür uzunluğu muhafaza sağladığını, lakin birden fazla geçirilebilmesi nedeniyle difteri, boğmaca, tetanos üzere bilinen birçok hastalıkta tek doz aşının yetersiz kaldığını anlatan Aksakal, bu hastalıklarda tam muhafaza için genelde 3 doz aşı olunması ve hatırlatma dozlarının da yapılması gerektiğini vurguladı.
BİRKAÇ KERE KORONAVİRÜS GEÇİRİLEBİLİR
Aksakal, koronavirüsün de birkaç sefer geçirilebildiğine işaret ederek, hastaneye yatış ve ağır bakım dataları üzerinde yapılan incelemeler sonucunda aşılarla ilgili birden fazla doz kullanma kanaatinin oluştuğunu lisana getirdi.
“BAĞIŞIKLIĞIMIZ MUHAKKAK BİR SEVİYEYE KADAR CEVAP VEREBİLİYOR”
Halihazırda koronavirüse karşı geliştirilen inaktif aşı Sinovac’da 3. doz kararı alındığını anımsatan Aksakal, bu dozun değeriyle ilgili şu bilgileri verdi:
“İnaktif aşıda birinci dozda bağışıklık sistemimize, bedenimize virüsü öğretiyoruz. İkinci dozda ise yeniden bedene hatırlatarak tekrar ve daha güçlü bir antikor karşılığı vermesini sağlıyoruz. Zira bizim bağışıklığımız, bir etkenle karşılaştığında aşikâr bir seviyeye kadar karşılık veriyor, bir kısmını da hafızaya alıyor. Yani ‘bir daha bu virüsle karşılaşırsam karşılık vereyim’ demiş oluyor.
Beden bu etkenle virüsle ne kadar sıklıkla karşılaşırsa o kadar kuvvetli karşılık verme ihtimali var. Bu nedenle inaktif aşılarda 4 hafta bırakarak birinci iki dozu bir an evvel, akabinde bir mühlet sonra 3. dozu tamamlarız. Bunun akabinde da muhakkak bir müddet sonra, bu 6 ay-1 yıl olabilir, çalışma sonuçlarına nazaran, tekrar hatırlatma ya da pekiştirme dozunu yaparız.”
SİNOVAC OLANLARA HATIRLATMA DOZU NEDEN GEREKLİ
Aksakal, 3. dozun gündeme gelişine ait, “Son devirde dünyada ve bizde ağır bakım dataları ve ölümlere baktığımızda bunların içinde iki doz Sinovac olanların da olduğunu görmeye başladık. Bu da bize 3. dozun gerekliliği ikazını verdi.” diye konuştu.
TURKOVAC’DA DA 3. DOZ GEREKEBİLİR
Sıhhat Bakanlığının da bu tarafta karar aldığına, 3. dozda Sinovac ve BioNTech aşılarının birbiriyle yakın seviyede koruyuculuk sağladığına işaret eden Aksakal, inaktif yerli aşı adayı TURKOVAC’da da 3. dozun gerekliliğine ait Sinovac’la kıyaslamalı klinik çalışmanın devam ettiğinin altını çizdi.
BİONTECH’TE 3. DOZUN NEDENİ VARYANTLAR
Prof. Dr. Aksakal, mRNA aşılarına ait de “Aslında geçmişe dönük bilgiler, iki doz BioNTech’in çok iyi koruduğunu gösteriyordu. Ancak dünya genelinde varyantlarla ilgili problem ortaya çıktı. BioNTech’de şu an dünyanın hiçbir yerinde şimdi 3. doz önerisi oluşmadı fakat oluşabilir. Nedeni de varyantlar olacaktır.” dedi.
Aksakal, mRNA aşılarında bu türlü bir çalışmanın belgelenmesi durumunda süratle 3. doz için adım atılacağını vurguladı.
“BİREYSEL TEDBİRLER, YENİ VARYANTLARI ÖNLER”
Koronavirüsün Delta, Mu üzere varyantlarına da değinen Aksakal, varyantların virüsün beşerden beşere bulaşma imkanı bulması nedeniyle oluştuğuna dikkati çekti.
Aksakal, “Maske, uzaklık, hijyen kuralları varyantların oluşumunu önlemede çok kıymetli. Aşılı ya da aşısız yeni beşerler enfekte hayli varyant oluşma ihtimali kelam konusu olabiliyor. koronavirüs aşılı ya da aşısız beşerde üreyebiliyor ancak bu aşılı şahıslarda daha az ve sonlu oluyor.” sözünü kullandı.
“AŞILARIN KORUYUCULUĞU, MU VARYANTINA KARŞI ÇOK İYİ DEĞİL”
Aksakal, Türkiye’de de iki şahısta saptanan Mu varyantına ait, şunları söyledi:
“Şu anki aşıların koruyuculuğunun Mu varyantına karşı çok iyi olmadığı görülüyor. Bundan sonra diğer varyantlar da oluşabilir ve onlara karşı aşı kollayıcı olabilir, olmayabilir de. Bu izleniyor şu anda.
Olaylar epeyce korku duymamız olağan lakin hangi varyant olursa olsun koronavirüsün hava ya da damlacık yoluyla bulaşmasına yönelik temel özelliği çok değişmediği için aşının yanı sıra maske, aralık, hijyen önlemlerinden asla geri adım atmamamız gerekiyor. Yeni varyantları aşının aktifliği, içeriğinde bir değişikliğe gerek olup olmadığı noktasında da izlemeye devam edeceğiz.”
“AŞILAMA SURATI ARTARSA YENİ VARYANTLAR ÇIKMAZ”
Prof. Dr. Işık Baran Aksakal, “Toplumda aşılama suratını, süratle yükseltebilirsek yeni varyantlardan korkmaya da gerek kalmayacak zira ülkemizde o varyantlar oluşmayacak.” değerlendirmesinde bulundu.
Aksakal, tam doz aşılanma ile ilgili vatandaşlara şu davette bulundu:
“Aşı ile elde etmeye çalıştığımız sonuç; şahısların ağır bakıma yatmaması, ağır hastalık geçirmemesi ve hayatını kaybetmemesi. Bunun yanında enfeksiyondan korunarak yeni varyantların oluşmasını engellemek. Bu nedenle bütün halkımızdan şunu rica ediyorum; aşı durumlarını gözden geçirsinler ve tam doz aşılı olmaya çaba etsinler. Ağır bakımda yatan hastalarımızın yarısı aşısız, öteki yarısı da eksik aşılı.
Tam doz aşı ne demek? Şayet tek doz Sinovac aşısı olunmuşsa kesinlikle vakti gelir gelmez 2. ve akabinde da 3. dozu olunmalı. Yani aşılanma ve eksik aşıların bir an evvel tamamlanması çok değerli. Zira şu anda koronavirüs kaynaklı ağır bakıma yatış ve vefatları engelleyecek çok daha faal bir tedbire sahip değiliz.”
“KRONİK HASTA VE YAŞLILARIN SİSTEMLİ AŞI OLMASI GEREKEBİLİR”
Prof. Dr. Aksakal, “Koronavirüse karşı devamlı aşı olmamız gerekecek mi?” istikametindeki soruların anımsatılması üzerine, 1918 ve 1950’lerde yaşanan, milyonlarca insanın ömrünü kaybetmesine neden olan iki büyük grip salgınını örnek gösterdi. O periyotlarda grip aşısının bulunmadığını lakin 2009’da yaşanan grip salgınında aşı ve tedavi sistemlerinin var olduğunu aktaran Aksakal, birinci salgınlar neredeyse 4 yıl sürerken, 2009’daki salgının, aşı sayesinde bir yıl içinde denetim altına alındığına dikkati çekti.
Aksakal, tedbirlerle salgınların müddetinin kısaldığına işaret ederek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Salgının olmadığı devirde, kronik hastalığı olanlar, yaşlılar, bağışıklık sorunu bulunan, kalp-böbrek hastalıkları olanlar için her yıl grip aşısı olmalarını öneriyoruz. Muhtemelen ileriki vakitte koronavirüs için de emsal bir durum kelam konusu olacak. Kronik hastalığı bulunan ve aşikâr yaşın üzerinde olan kümelere aşıyı tertipli olarak yaptırmalarını önereceğiz.
Pandemi periyodunda 4. doz olup olmayacağını şimdiden öngörmek çok mümkün değil. Lakin şunu rahatlıkla söyleyebiliriz; 3. dozdan sonraki duruma bakıp tahminen 4. doz olabilir fakat ondan sonrasının 6 ayda bir aşılamayı gerektirecek yoğunluk oluşturmayacağını öngörüyorum. Natürel ki öncelikle COVID-19’un, yeni varyantlarının izlenmesi ve ne boyuta ulaşacağının kıymetlendirilmesi gerekiyor. Asıl riskli kümelere ise aşının devam edeceğini düşünüyorum.”
Ensonhaber
