Afet, toplum üzerinde geniş çaplı bir tesire sahip olabilen bir olgudur. Dünya Sıhhat Örgütü ise afeti “Bireyleri ruhsal, fizikî, toplumsal ve ekonomik açıdan etkileyen, can ve mal kayıplarına neden olan; bireylerin kendi imkânları ile baş edemeyeceği teknolojik, doğal yahut insan kaynaklı olaylar” olarak tanımlamaktadır.
Bireylerin denetimi dışında gerçekleşen bu olağandışı durumlarda maalesef her birey farklı seviyede etkilenmektedir. Bilhassa bayanlar, çocuklar, bakıma muhtaç bireyler dezavantajlı kümeler içerisinde yer almaktadır.
Ben de bu mecrada son periyotta yaşanan olaylarda en çok etkilenen dezavantajlı kümelerden biri olan bebeklerimize ve annelerimize yönelik bir içerik ile yer almak istedim.
Bebek Beslenmesi ve Ek besin Süreci
Gebelikte ve bebeğiniz doğduktan sonraki süreçte, sağlıklı beslenme yalnızca büyüme ve gelişme için değil birebir vakitte sağlıklı yetişkinlik için de gereklidir. Bebeklik çağındaki beslenme biçimi, ileri yaşlarda obezite, diyabet üzere kimi kronik hastalıkların ortaya çıkışında kıymetli rol oynamaktadır. Diğer bir deyişle sağlıklı birer yetişkin olabilmenin temeli bebeklikte atılmaktadır.
Yeni doğan bir bebek için en uygun besin ANNE SÜTÜ’dür.
ANNE SÜTÜ birinci 6 ay bebeğin sıhhatini müdafaası, gereksinimi olan besin öğelerini karşılaması, kolay sindirilebilir ve enfeksiyonlara karşı hami olması bakımından en sağlam ve en ekonomik besindir.
Birinci 6 ay YALNIZCA ANNE SÜTÜ verilmelidir.
- Aydan evvel izlemde, büyüme ve gelişme yetersizliği kelam konusu olursa doktor denetiminde ayına uygun formül mamalar ile desteklenmelidir. Tamamlayıcı beslenme; tek başına anne sütünün yetmediği 6-23 ay ortası periyotta besinsel ihtiyaçları karşılamak için anne sütü ile birlikte uygun besinlerin verilmesidir. Ek besine erken ya da geç başlanılması birtakım sıhhat sıkıntılarının ortaya çıkışında değerli rol oynamaktadır. Geç başlanılması durumunda malnütrisyon yani beslenme yetersizliği ve buna bağlı uzunluk kısalığı olabilmektedir. Tamamlayıcı beslenmede hayvansal protein içeren besinlerin geç başlanılmasına bağlı olarak bebeklik devrinde demir eksikliği anemisi de sık görülmektedir. Ek besine erken başlanması da beraberinde birtakım sıhhat problemlerini getirmektedir. Türkiye’de emzirme çok yaygın olmasına karşın; bebeklerde birinci 6 ay yalnızca anne sütü ile beslenme oranı 2008’de %42, 2013’te ise %30 olarak bildirilmiştir. 2018’de %40,7 ile artış eğiliminde olduğu lakin hala kâfi seviyede olmadığı gözlenmiştir. (Türkiye Nüfus ve Sıhhat Araştırması (TNSA)) Yani yalnızca anne sütüyle beslenme önerildiği üzere yaygın olarak uygulanmamaktadır. Ebeveynlerin ek besine geçiş konusunda telaşlı davranış sergilemeleri; şimdi bağırsakları yeteri olgunluğa erişmemiş bebeklerde alerjik semptomları, ileri yaşlarda da obezite görülme sıklığını artırmaktadır.
Ek Besine Başlarken;
– Tek çeşit besin ile başlanmalıdır. Her yeni besin teker teker en az 2-3 gün orta ile eklenmelidir. Bebek besini aldıktan sonra alerji belirtisi gösterirse besin kesilmeli, birkaç hafta sonra tekrar denenmelidir.
– Besinler bebeğe kaşıkla ve oturur durumda verilmelidir.
– Ek besinler bebek aç iken denenmeli, bebek besini reddediyorsa ısrar edilmemelidir. Daha sonra tekrar denenmelidir.
– Bebeklerin mide kapasitesi yaklaşık 30 g/kg olarak kabul edildiğinden öğünlerde besleyiciliği düşük, mide hacmini çabuk dolduran ( unlu çorbalar gibi) yemekler tercih edilmemelidir. Ölçünün abartılması, yedirirken ısrarcı olunması durumunda bebekte besin reddi ve kusma sorunları olabilir.
– Bebeğin beslenmesi de yetişkin üzere planlı olmalı, öğün saatleri belirlenmelidir. Sağlıklı alışkanlıkların temeli bu periyotta atılır, bebeğin tertibi oluşturulmalıdır. 6-8 aylık bebekte 2 öğün, 9-11 aylık bebekte 3 tamamlayıcı öğün kafidir. 12-24 ay bebeklerde ilave 1-2 orta öğün eklenebilir.
– 8. Aydan sonra bebeğe aile sofrasında yer verilmeli, ebeveynler de beslenme biçimiyle rol model olduğunu unutmamalıdır.
– 6. Aydan sonra anne sütü kesilmemeli, 2 yaşa kadar devam edilmelidir.
AYLARA NAZARAN BESİNLER;
6-8 aylar ortası; yoğurt, sebzeler (tek tek denenmeli), haşlanmış yumurtanın sarısı ( 1/8 ölçüde başlanabilir, vakitle artırılır), tavuk, et, peynir ile zenginleştirilmiş zerzevat çorbaları, beyaz peynir, meyveler (Bebeklere evvel meyve tadımı yaptırılması, meyveye kıyasla daha nötr/tatsız diyebileceğimiz sebzelere karşı isteksizlik oluşturabilmektedir.)
8-12 aylar ortası; yumurta, yoğurt, baklagiller, makarna, pilav, ekmek üzere tahıl kümesi, et, tavuk, balık, köfte, zerzevat yemekleri, sağlıklı yağlar,
1 yaştan sonra; tüketebileceği halde hazırlanmış tüm sağlıklı konut yemekleri (2 yaşa kadar Anne sütüne devam edilmelidir.) bebek beslenmesinde yer alabilir.
– Öğünler protein, karbonhidrat ve yağ içeriği bakımından istikrarlı olmalıdır.
– Bebeklerin ebeveyn nezaretinde besini tutmasına, incelemesine, tadımına müsaade verilmelidir.
– 0-1 yaş devirde bebeklere çay, bitki çayları, bal, bakla, mantar, inek sütü ve ek şeker, tuz verilmesi önerilmemektedir.
– Bebeklerde katı vejetaryen diyetler yapılmamalı, yağsız süt ve süt eserleri tercih edilmemelidir.
– Bebeklerde ek besine geçiş periyodu fizyolojik gereksinimlerinin karşılandığı devir olmasının yanı sıra yeme davranışının oluştuğu bir süreçtir. Bebek beslenmesinde besleyen kişinin bebekle göz teması kurması, yeme konusunda baskıcı ve telâşlı davranmaması, sabırlı olması ve bebeği ekrana maruz bırakmaması kıymetlidir.
