Cumhurbaşkanı seçimi bahane edilerek, 27 Nisan 2007’de Genelkurmay Başkanlığının internet sitesine konulan ve Türk demokrasisinin “kara lekesi” olarak anılan “e-muhtıra”nın üzerinden 18 yıl geçti.
2007’deki cumhurbaşkanı seçimleri bahane edilerek Genelkurmay Başkanlığının sitesinde yayımlanan bildiri, Türk demokrasisinin “kara lekesi” olarak anıldı.
Çelik, muhtıranın yıl dönümüne ilişkin, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, 27 Nisan’ın, siyasi hayatlarının sembol günlerinden biri olduğunu belirtti.
Demokrasinin, 2007 yılının 27 Nisan’ında, TBMM tarafından gerçekleştirilecek Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde askeri vesayetçi anlayışın muhtıra teşebbüsü ile karşılaştığını anımsatan Çelik, şunları kaydetti:
“Askeri vesayetçi zihniyet, cumhurbaşkanı seçim sürecine müdahale etmek amacıyla, ‘Cumhurbaşkanı, Cumhuriyet’e sözde değil, özde bağlı olmalıdır’ diyerek bir kere daha keyfi yaklaşımlar için Cumhuriyetimizi istismar ederek, Meclis iradesini ve hukuku hiçe sayma yoluna gitti. Bütün muhtıralarda olduğu gibi hemen yargı vesayeti devreye girdi ve ardından demokratik iradeye karşı bazı odaklar tarafından mitingler organize edildi. Yine Cumhuriyetimizi sömürerek, cumhurun iradesine karşı yapılan bu mitinglere ‘Cumhuriyet mitingleri’ denildi. Demokrasimizi çalmak isteyenler, bir kere daha Cumhuriyetimizi kirletmeye kalktılar.”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, o tarihte başbakan olarak görev yaptığını hatırlatan Çelik, şunları ifade etti:
“Sözde muhtıra teşebbüsüyle beraber Ankara yine koyu bir karanlığa gömülmüştü ve Hükümetimizin sonunun geldiği kanaati yayılmaya çalışılıyordu. Hesap edemedikleri şey ise Cumhurbaşkanımızın bedeli ne olursa olsun ‘Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir’ ilkesine bağlılığı ve tüm kadrolarımızın bu mücadeleyi vermek için dimdik ayakta ve hazır oluşuydu. Ankara’ya koyu bir karanlık gibi çöken o geceyi sabaha dek tüm zerrelerine kadar hatırlıyorum. Cumhurbaşkanımızın cesareti ve kararlılığının önderliğinde, o geceyi tüm demokratik mücadele gücümüzü yeniden inşa ederek geçirdik.
Cumhuriyet tarihinde ilk defa bir başbakan ve hükümet muhtıraya direndi. O gece demokrasi tarihimiz yeniden yazıldı.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimatıyla muhtıra teşebbüsüne “Başbakana bağlı bir kurum olan Genelkurmay Başkanlığının herhangi bir konuda hükümete karşı bir ifade kullanması demokratik bir hukuk devletinde düşünülemez” cevabının verildiğini anımsatan Çelik, şu görüşleri paylaştı:
“Böylece, Cumhuriyetimizi, demokrasimizi ve kahraman Türk Silahlı Kuvvetlerimizi sömürmeye çalışanlara geçit verilmedi. Bu direniş, demokrasimiz için devrim niteliğinde bir siyasi kararlılıktı. Cumhurbaşkanımızın liderliğinde gerçekleştirdiğimiz demokratik devrimlerin milli irade lehine en dönüştürücü duruşlarından biri budur. Bu duruş sayesinde muhtıra teşebbüsü kağıt parçasına dönmüştür. AK Parti, sandık siyasetinin, millet iradesinin ve demokratik mücadelenin partisidir. Tarihimiz budur, bugünümüz budur, geleceğimiz de hep böyle olacaktır.”
2007’de 11. Cumhurbaşkanı için AK Parti’nin Abdullah Gül’ü aday göstereceği bilgisinin kulislere yansıması, bazı çevrelerce tepkiyle karşılandı.
Bu süreçte, dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt’ın, cumhurbaşkanı seçimi öncesi 12 Nisan’da beraberindeki kuvvet komutanlarıyla düzenlediği basın bilgilendirme toplantısında sarf ettiği “Cumhurbaşkanı Cumhuriyet’e sözde değil, özde bağlı olmalıdır” sözleri tartışmaların odağına oturdu.
Büyükşehirlerde, cumhurbaşkanı seçimi bahane edilerek düzenlenen “Cumhuriyet mitingleri”nde, Gül’ün cumhurbaşkanlığına karşı çıkıldı.
Seçimler öncesinde yaşanan bir başka polemik konusu ise “367 tartışması” oldu.
Eski Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Sabih Kanadoğlu, cumhurbaşkanı seçimi için Anayasa’da belirtilen 367 oyun, sadece karar yeter sayısı için değil, aynı zamanda toplantı yeter sayısı için de gerekli olduğu tezini ortaya attı.
Bu görüşe göre, oylamalara en az 367 kişinin katılması gerektiği, aksi halde sonucun geçersiz olacağı iddia edildi. Böylece Meclis’teki sandalye sayısı 354 olan iktidar partisi, tek başına kendi oylarıyla cumhurbaşkanını seçemeyecekti.
Yaşanan bu tartışmalar ışığında 27 Nisan 2007’de cumhurbaşkanı seçiminin ilk turu yapıldı.
Siyasi çevrelerde, AK Parti’nin farklı bir isim çıkaracağı beklentisi yükselirken, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan beklenenin aksine Gül’ün adaylığından geri adım atmadı.
Abdullah Gül, 361 milletvekilinin oy kullandığı ilk tur oylamasında 357 oy aldı.
Oylamanın hemen sonrasında CHP, seçimi Anayasa Mahkemesine taşıdı.
Aynı gün, gece saat 23.30’da Genelkurmay Başkanlığı internet sitesine, Türk demokrasi tarihine “e-muhtıra” olarak geçecek bir basın açıklaması konuldu.
“Türkiye Cumhuriyeti devletinin, başta laiklik olmak üzere, temel değerlerinin aşındırılması için bitmez tükenmez gayret gösterildiği, hatta milli bayramlara alternatif kutlamalar yapıldığı” ifade edilen bildiride, şunlar kaydedildi:
“Özetle, Cumhuriyetimizin Kurucusu Ulu Önder Atatürk’ün, ‘Ne mutlu Türküm diyene’ anlayışına karşı çıkan herkes Türkiye Cumhuriyeti’nin düşmanıdır ve öyle kalacaktır. Türk Silahlı Kuvvetleri, bu niteliklerin korunması için kendisine kanunlarla verilmiş olan açık görevleri eksiksiz yerine getirme konusundaki sarsılmaz kararlılığını muhafaza etmektedir ve bu kararlılığa olan bağlılığı ile inancı kesindir.”
“Muhtıra” olarak nitelendirilen bu açıklama hükümetin sert tepkisiyle karşılandı.
Dönemin Hükümet Sözcüsü Cemil Çiçek, 28 Nisan saat 15.00’te, “Başbakana bağlı bir kurum olan Genelkurmay Başkanlığının herhangi bir konuda hükümete karşı bir ifade kullanması demokratik bir hukuk devletinde düşünülemez.” açıklamasını yaptı.
CHP’nin başvurusu üzerine toplanan Anayasa Mahkemesi, 1 Mayıs’ta verdiği kararla, 367 iddiasını kabul ederek yapılan birinci tur oylamayı iptal etti. Toplantılarda, yeter sayısı olan 367’nin bulunamayışı nedeniyle 11. Cumhurbaşkanı seçilemedi.
Anayasa Mahkemesinin iptal kararı üzerine, AK Parti’nin teklifi ve tüm partilerin desteğiyle erken seçim kararı alındı.
Mecliste ayrıca Anayasa’da bazı değişikliklere de gidildi.
Meclis’in aldığı karar doğrultusunda 22 Temmuz 2007’de yapılan seçimlerde, yüzde 46,6 oy alan Recep Tayyip Erdoğan liderliğindeki AK Parti, 341 milletvekili ile yeniden tek başına iktidar oldu.
Seçimlerde, CHP ikinci, MHP ise üçüncü parti olarak Meclise girdi.
Cumhurbaşkanının halk tarafından, 5 artı 5 sistemiyle seçilmesini öngören düzenlemenin de aralarında yer aldığı anayasa değişiklikleri, 22 Temmuz’daki milletvekili seçiminin ardından halk oyuna sunuldu.
Bu oylamada ise kayıtlı 42 milyon 690 bin 252 seçmenin yüzde 67,5’i sandık başına gitti. Geçerli oyların yüzde 68,95’i “evet”, yüzde 31,05’i ise “hayır” yönünde oldu ve böylece anayasa değişikliği kabul edildi.
TBMM’de tekrarlanacak Cumhurbaşkanı seçimlerinde bu kez MHP’nin oylamalara katılacağını belirtmesi, yeni bir 367 krizinin önüne geçti.
Yeniden AK Parti’nin adayı olan Abdullah Gül, 20 Ağustos’ta yapılan cumhurbaşkanı seçiminin birinci turunda 341 oy aldı. Gül, 24 Ağustos’taki ikinci turunda ise 337 oyda kaldı.
Anayasaya göre ilk iki turda üçte iki çoğunluk olan 367 sayısına ulaşılamadığı için 276 oyun aranacağı üçüncü tura gidildi.
Abdullah Gül, 28 Ağustos’ta yapılan üçüncü turda 339 oy alarak Türkiye Cumhuriyeti’nin 11. Cumhurbaşkanı seçildi.
Cumhurbaşkanı seçiminin sonuçlanmasının ardından eski CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, “Köşk seçimi meşrudur, sonuca saygı duyacağız.” açıklamasında bulundu.
Tartışmaların sona ermesinin ardından muhtıra, Genelkurmay Başkanlığının internet sitesinden kaldırıldı.
Dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt, 8 Kasım 2012’de TBMM Darbeleri ve Muhtıraları Araştırma Komisyonunda metni bizzat kendisinin kaleme aldığını açıkladı.
Büyükanıt, yazının, bir muhtıra değil, “laiklik hassasiyetini ortaya koyan bir metin” olduğunu ileri sürdü.
Büyükanıt hakkında, e-muhtıradan 5 yıl sonra soruşturma açıldı.
Şikayetler üzerine 2012’de başlatılan soruşturma, dosyanın tek şüphelisi Yaşar Büyükanıt’ın 21 Kasım 2019’da hayatını kaybetmesinin ardından kapandı.
