Uzmanlar, Türkiye’de, toplumsal medya platformlarında ‘dezenformasyon’ olarak nitelendirilen içeriklerin kaldırılmasını ve kullanıcı datalarının yetkililerle paylaşılmasını gerektiren ‘sansür kanun’una tam manasıyla uyulmasının pek muhtemel olmadığını söyledi. Uzmanlar, 2023 seçimlerinden evvel toplumsal medya platformlarında kesintilerin artabileceğini de belirtti.
Kamuoyunda ‘Sansür Yasası’ olarak bilinen 40 unsurluk ‘Basın Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’, AKP ve MHP’li milletvekillerinin oylarıyla kabul edilmiş; 18 Ekim’de Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmişti.
Facebook, Twitter, Google üzere platformlar, kanunun getirdiği tüm yükümlülüklere uymadıkları takdirde ‘reklam yasağı’ ve ‘bant daraltma’ cezası ile karşı karşıya kalacaklar.
Reuters’a konuşan uzmanlar ve danışmanlar, global kapalılık standardına sahip toplumsal medya şirketlerinin, ferdî dataların kapalılığı ile ilgili kurallarını Türkiye’de gevşetmeleri halinde bunun öbür ülkeler için tehlikeli bir emsal oluşturabileceğini söyledi.
“Şirketlerin yasaya uyma ihtimali yok”
Bu hafta yürürlüğe giren yasaya nazaran şirketler, aldatıcı bilgiler de dahil olmak üzere hata oluşturan içerikler yayınladıkları takdirde kullanıcıların bilgilerini yetkililerle paylaşmak zorunda. İçeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesi kararlarını yerine getirmeyen toplumsal ağ sağlayıcılarına altı aya kadar reklam verilmesi yasaklanabilecek. Reklam yasağı kararı, Resmi Gazete’de yayımlanacak. Reklam yasağının yanı sıra içeriğinin çıkarılması yahut erişimin engellenmesi kararının yerine getirilmesine kadar toplumsal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 50 oranında daraltılacak. Toplumsal ağ sağlayıcısı 30 gün içinde içeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesi kararını yerine getirmezse, bant genişliği daraltma oranı yüzde 90’a çıkarılacak.
Yasa temel olarak, ‘halkı aldatıcı bilgi yayma suçu’ nedeniyle gazetecilerin ve toplumsal medya kullanıcılarının 3 yıla kadar mahpus cezası almasının önünü açtı. Ayrıyeten haklarında dava açılacak bireyler tutuklu yargılanabilecek.
Yasayı eleştirenler ise, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan ve AKP iktidarının, Türkiye’de tabir özgürlüğünün olmayacağını ve muhalefetin son kalelerinden biri olan toplumsal medya üzerindeki denetimini sıkılaştırabileceğini söylüyor.
İstanbul merkezli İktisat ve Dış Siyaset Araştırmalar Merkezi (Edam) Lideri Sinan Ülgen, “Bu şirketlerden kimilerinin, ticari çıkarlar, veri saklılığı normları ve paylaşılan bilgilerin, yargı alanlarında kullanılabilecek bir emsal oluşturması nedeniyle yasaya uyma ihtimali yok” dedi.
“Bütün bunları kabul ederseniz, kolluk ünitelerinin bir kesimi haline gelirsiniz”
Siber haklar hukuk uzmanı Prof. Dr. Yaman Akdeniz, 2020’deki düzenlemelerin akabinde toplumsal medya şirketlerinin, baskıların artması halinde Türkiye’den basitçe çekilebilmek için küçük yapılar kurduklarını söz etti.
Akdeniz, “Bu yasalar ‘yumuşak’ bir geçişti, hükümet yeni yasa tasarısıyla durumu çok daha önemli hale getirdi. Bütün bunları kabul ederseniz, kolluk ünitelerinin bir kesimi haline gelirsiniz zira sizden her talebi yerine getirmeniz bekleniyor. Muhtemelen, kısıtlama üzere cezalar çabucak uygulanmayacak. Para cezası üzere daha küçük adımlarla başlayacaklar. Lakin, daha sert cezaların verilme olasılığı, şirketler için sürekli bir tehdit oluşturuyor” dedi.
Akdeniz, “Bence bu yasa bir dilek listesi üzere; akıllarına ne geliyorsa oraya koyarlar. Otoriter rejimler için örnek bir yasa olabilecek biçimde toplumsal medya platformlarını düzenlemeye yönelik teşebbüs var” tabirlerini kullandı.
Twitter, ‘sansür yasası’ hakkında yorum yapmayacağı belirtti. Facebook’un sahibi Meta Platforms, Google ve Tiktok, yorum taleplerine karşılık vermedi.
Meta’nın Türkiye ve Azerbaycan Kamu Siyasetleri Yöneticisi Sezen Yeşil, haziran ayında Meclis kuruluna, şirketlere getirilen yükümlülüklerin çok geniş kapsamlı olduğunu ve pratikte nasıl uygulanacağı konusunda belirsizliklerin olduğunu söyledi.
Google’ın Türkiye Hükümet Bağları ve Kamu Siyasetleri Yöneticisi Pelin Kuzey Karaman ise, kurula, 2020’deki düzenlemelere uymak için şirketlerin ‘azami gayret’ gösterdiğini belirterek, “Maalesef 1-2 yıl evvel azami seviyede yaptığımız bu eforlar, kanun tasarısı ile adeta heba olacak… Google olarak bunu sahiden üzücü bir gelişme olarak görüyoruz” dedi.
Erdoğan tarafından onaylanan ‘Sansür Yasası’ Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi!
